เจาะลึกสาเหตุ ทำไมไฟฟ้าลัดวงจรถึงเป็นต้นตอของไฟไหม้

คุณเคยคิดไหมว่า ประกายไฟเพียงเสี้ยววินาทีจากระบบไฟฟ้าที่ขัดข้อง อาจเป็นจุดเริ่มต้นของไฟไหม้ครั้งใหญ่ที่เผาผลาญทุกสิ่งในพริบตา? ไฟฟ้าลัดวงจร (Short Circuit) คือ หนึ่งในภัยเงียบที่แฝงตัวอยู่ในบ้านเรือนและสถานประกอบการ หากไม่มีการตรวจสอบและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ ความร้อนสะสมที่เกิดขึ้นสามารถทำให้สายไฟหลอมละลายและเกิดเพลิงไหม้ได้ในเวลาอันรวดเร็ว

จากข้อมูลของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) พบว่า ไฟฟ้าลัดวงจรเป็นสาเหตุของอัคคีภัย มากกว่าร้อยละ 50 ของเหตุการณ์ทั้งหมดในประเทศไทย (ปภ., 2565) ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความร้ายแรงของปัญหานี้ การป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรจึงไม่ใช่แค่เรื่องของความปลอดภัย แต่เป็นเรื่องของการปกป้องชีวิตและทรัพย์สินของทุกคน

ไฟฟ้าลัดวงจร คืออะไร?

ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจาก กระแสไฟฟ้าไหลผ่านเส้นทางที่มีความต้านทานต่ำผิดปกติ ส่งผลให้เกิดกระแสไฟฟ้าสูงเกินกว่าระดับที่วงจรสามารถรองรับได้ และอาจนำไปสู่ความร้อนสูงจนทำให้วัสดุติดไฟ สาเหตุของไฟฟ้าลัดวงจรสามารถเกิดจากหลายปัจจัย เช่น สายไฟเสื่อมสภาพ การติดตั้งระบบไฟฟ้าที่ไม่ถูกต้อง หรือการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐาน

สาเหตุการเกิดไฟฟ้าลัดวงจร

1. กระแสไฟฟ้าไหลเกินกำหนดและเกิดความร้อนสูง

เมื่อเกิดไฟฟ้าลัดวงจร กระแสไฟฟ้าจะไหลอย่างรวดเร็วผ่านจุดที่มีความต้านทานต่ำ ทำให้เกิดความร้อนสูงจนสามารถทำให้ฉนวนหุ้มสายไฟละลาย และเกิดประกายไฟ ซึ่งสามารถติดเชื้อเพลิงใกล้เคียงได้ง่าย

2. สายไฟเสื่อมสภาพและไม่ได้รับการบำรุงรักษา

อาคารเก่าและระบบไฟฟ้าที่ไม่มีการตรวจสอบสม่ำเสมอมักมีสายไฟที่เสื่อมสภาพ เมื่อฉนวนสายไฟเปราะหรือแตกร้าว จะเพิ่มความเสี่ยงของการลัดวงจรและทำให้เกิดไฟไหม้

3. อุปกรณ์ไฟฟ้าไม่ได้มาตรฐาน

การใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่ไม่ได้รับรองมาตรฐาน เช่น ปลั๊กพ่วงราคาถูก หรือเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ เช่น มอก. อาจก่อให้เกิดความร้อนสูงเกินไปจนเป็นสาเหตุของไฟฟ้าลัดวงจร

4. เดินสายไฟผิดมาตรฐาน

การติดตั้งระบบไฟฟ้าโดยช่างที่ไม่มีใบอนุญาตหรือไม่มีความรู้เพียงพอ อาจทำให้เกิดการเชื่อมต่อที่ไม่แน่นหนา การใช้สายไฟขนาดเล็กเกินไป หรือเดินสายไฟในที่ที่เสี่ยงต่อการเสียหาย เช่น ใกล้น้ำ หรือใต้พรม ส่งผลให้เกิดการลัดวงจรได้ง่าย

5. ใช้งานอุปกรณ์ไฟฟ้าเกินกำลัง

การเสียบปลั๊กเครื่องใช้ไฟฟ้าหลายชิ้นกับปลั๊กพ่วงอันเดียวกัน หรือการใช้อุปกรณ์ที่มีกำลังไฟฟ้าสูงเกินกว่าที่วงจรไฟฟ้ารองรับได้ อาจทำให้เกิดกระแสไฟฟ้าเกินและทำให้สายไฟร้อนจนเกิดไฟไหม้

มาตรการป้องกันอัคคีภัยในสถานประกอบการ

1. จัดอบรมพนักงานเกี่ยวกับความปลอดภัยทำงานกับไฟฟ้า

• • สอนให้พนักงานรู้จักวิธีใช้งานอุปกรณ์ไฟฟ้าอย่างปลอดภัย สำหรับงานที่เกี่ยวข้องกับไฟฟ้า นายจ้างต้องจัด ” อบรมความปลอดภัยทำงานไฟฟ้า ” ให้กับพนักงานก่อนปฏิบัติงาน สามารถจัดได้โดยใช้บริการจากศูนย์ฝึกภายนอก ได้
  • ให้ความรู้เกี่ยวกับการป้องกัน และรับมือกับไฟฟ้าลัดวงจร

2. ติดตั้งอุปกรณ์ตรวจจับควันและสัญญาณเตือนไฟไหม้

• • ติดตั้งเครื่องตรวจจับควัน (Smoke Detector) และเครื่องเตือนภัยอัคคีภัยในจุดสำคัญของอาคาร
  • ตรวจสอบการทำงานของอุปกรณ์เตือนภัยเป็นประจำ

3. จัดทำแผนฉุกเฉินและการซ้อมหนีไฟ

• • กำหนดจุดรวมพลและเส้นทางหนีไฟ
  • ฝึกซ้อมอพยพหนีไฟอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร

1. ตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าเป็นประจำ

• • ควรให้ช่างไฟฟ้าที่มีใบอนุญาตตรวจสอบระบบไฟฟ้าในอาคารทุก 1-2 ปี
  • สังเกตสัญญาณที่บ่งบอกถึงปัญหาทางไฟฟ้า เช่น กลิ่นไหม้จากปลั๊กไฟ หรือไฟกะพริบผิดปกติ

2. ใช้สายไฟและอุปกรณ์ไฟฟ้าที่ได้มาตรฐาน

• • เลือกใช้สายไฟที่มีขนาดเหมาะสมกับโหลดไฟฟ้าที่ใช้งาน
  • ใช้อุปกรณ์ที่ผ่านการรับรองมาตรฐาน เช่น มอก. หรือ IEC

3. ติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันกระแสเกินและไฟฟ้าลัดวงจร

• • ติดตั้งเซอร์กิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker) ที่สามารถตัดไฟอัตโนมัติเมื่อมีกระแสไฟฟ้าเกินหรือเกิดไฟฟ้าลัดวงจร
  • ใช้เครื่องตัดไฟรั่ว (Residual Current Device, RCD) เพื่อป้องกันไฟดูดและไฟไหม้จากกระแสไฟฟ้ารั่ว

4. หลีกเลี่ยงการใช้ปลั๊กพ่วงเกินกำลัง

• • ไม่เสียบอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีกำลังไฟสูง เช่น เตารีด หรือเครื่องทำน้ำอุ่น ลงในปลั๊กพ่วง
  • ใช้ปลั๊กพ่วงที่มีฟิวส์ป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร

5. ไม่เดินสายไฟในตำแหน่งที่เสี่ยงต่อการเสียหาย

• • หลีกเลี่ยงการเดินสายไฟใต้พรม หรือในที่อับชื้น
  • ใช้ท่อร้อยสายไฟในบริเวณที่มีโอกาสสัมผัสกับน้ำหรือความร้อนสูง

6. ให้ความรู้และฝึกซ้อมแผนฉุกเฉินเกี่ยวกับอัคคีภัย

• • ให้พนักงานหรือผู้อยู่อาศัยในอาคาร เรียนรู้วิธีป้องกันและรับมือกับอัคคีภัย
  • ฝึกซ้อมการดับเพลิงเบื้องต้น และฝึกซ้อมอพยพหนีไฟ

สรุป

ไฟฟ้าลัดวงจรเป็นสาเหตุหลักของอัคคีภัยเนื่องจากสามารถเกิดขึ้นได้ง่ายจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นสายไฟเสื่อมสภาพ การใช้อุปกรณ์ที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือการติดตั้งระบบไฟฟ้าที่ไม่ถูกต้อง อย่างไรก็ตาม อัคคีภัยจากไฟฟ้าลัดวงจรสามารถป้องกันได้หากมีการตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าอย่างสม่ำเสมอ ใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีมาตรฐาน และให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้งานไฟฟ้าอย่างปลอดภัยแก่ผู้ที่เกี่ยวข้อง การป้องกันอัคคีภัยที่ดีไม่เพียงแต่ช่วยลดความเสี่ยงต่อชีวิตและทรัพย์สิน แต่ยังช่วยให้สังคมปลอดภัยจากอันตรายที่เกิดจากไฟฟ้าลัดวงจร

สำหรับผู้ที่สนใจอบรมหลักสูตรการดับเพลิงขั้นต้น และซ้อมอพยพหนีไฟ แบบอินเฮ้าส์ (ลูกค้าสามารถนัดวันเวลาตามต้องการ ให้ทางวิทยากรเดินทางไปสอนถึงที่) เรามีบริการจัดอบรม สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ >> อบรมดับเพลิง เซฟตี้.com

ติดต่อสอบถาม : เมล [email protected]  / โทร (064) 958 7451

อ้างอิง กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย. (2565). รายงานสถิติอัคคีภัยในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กระทรวงมหาดไทย.

บทความที่น่าสนใจ

• การทำงานของอุปกรณ์แจ้งเหตุอัคคีภัยด้วยมือ
• ไฟไหม้รถยนต์ ควรทำอย่างไร
• วิธีเช็คไฟฟ้ารั่วง่ายๆ เพื่อความปลอดภัยในทุกสถานที่
• ความสำคัญของอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัย PPE